vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، محبت به کودک از دیدگاه اسلام اهمیت زیادی دارد و پیشوایان دینی سفارش های فراوانی به آن نموده اند. از آن جایی که اولین سرپرست کودک، خانواده به ویژه، پدر و مادر هستند، لازم است به این نیاز کودک توجه ویژه داشته باشند و بدانند که پاسخگویی صحیح به این نیاز، پایه و اساس تربیت کودک را تشکیل می دهد.  محبت به کودک علاوه بر این که در سخنان معصومان(ع) بازتاب گسترده یافته، در سیره عملی آنها نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. آنان همواره از روش محبت در فرایند تربیت کودکان بهره می گرفتند.

علاقه به فرزند یک امر طبیعی است. شاید کمتر پدر و مادری پیدا شوند که قلبا فرزند خود را دوست نداشته باشند. اما محبت قلبی فقط خواسته درونی کودک را تامین نمی کند. کودک به محبتی نیازمند است که آثار آن را در رفتار پدر و مادر مشاهده کند . محبت های قلبی پدر و مادر باید در نوازش ها، در آغوش گرفتن ها، تبسم ها  و اظهار محبت و حتی در آهنگ محبت آمیز سخنان پدر و مادر ظاهر شود.

خیلی از پدر و مادرها در محبت به فرزندان دچار خطای شناختی هستند و محبت کردن را فقط در تامین نیازهای روزمره از جمله خوراک و پوشاک و پول توی جیبی و خریدن ابزارهای مورد نیاز فرزندان خود می دانند در حالیکه بر آورده کردن نیازهای عاطفی مهم تر و حیاتی تر از نیازهای مادی است و از برآورده کردن این نیاز غافل هستند. یا بعضی از والدین محبت قلبی به فرزندان خود دارند اما در رفتار آن را بروز نمی دهند و فرزندان فکر می کنند مورد عنایت و توجه والدین نیستند.

پيامبر اکرم(ص) در مورد اظهار محبت در رفتار نسبت به فرزندان مي فرمايد: «اُِِکثرو من قُبلة اولادکم فان لکم بکل قُبلة درجة في الجنة» فرزندان خود را بسيار ببوسيد؛ زيرا با هر بوسه اي، براي شما درجه اي در بهشت فراهم مي شود.

متاسفانه در دنیای ماشینی امروزی و مشغولیت های بیش از اندازه ، باعث غفلت والدین از تربیت فرزندان خود شده است. آنچه در بین مردم مطرح است حقوق فرزندان نسبت به پدر و مادر است و بیشتر روی این موضوع مانور می دهند در حالیکه پدر و مادر نیز حقوقی نسبت به فرزندان شان دارند و بیشتر والدین نسبت به این امر غافل هستند.

امام سجاد (علیه‌السلام) در این باره می‌فرمایند: «حق فرزندت بر تو آن است كه بداني او از توست و رفتار نيك و بدش در اين دينا با تو پيوند دارد و تو به دليل مسئوليت و ولايتي كه بر او داري موظفي كه او را خوب تربيت كني و به‌جانب پروردگارش رهنمون باشي و به او كمك كني تا در ارتباط با تو و خودش، از خداوند فرمان برد و نيز توجه داشته باش كه اگر او را به شايستگي تربيت كني، پاداش آن را خواهي يافت و چنانچه در تربيت او سهل‌انگاري كني مورد عقوبت خداوند‌‌‌ قرارخواهي‌گرفت.

قالَ رسول الله - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : رَحِمَ اللهُ عَبْداً اَعانَ وَلَدَهُ عَلي بِرِّهِ بِالاِحْسانِ اِلَيْهِ وَ التَّاَلُّفِ لَهُ وَ تَعْليمِه وَتأديبِه.
رسول خدا - صلي الله عليه و آله - فرمود: خداوند رحمت كند پدري را كه با نيكي نمودن و مهرباني به فرزندش و با آموزش دادن و ادب كردنش او را در نيكي به خود ياري مي‌كند.«مستدرك الوسائل، ج 2، ص 626»

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : اَحِبُّوا الصِّبْيانَ وَ ارْحَمُوهُمْ وَ اِذا وَعَدْتُمُوهُمْ فَفُوا لَهُمْ فَاِنَّهُمْ لايَرَوْنَ اِلّا اَنَّكُمْ تَرْزُقُونَهُمْ.
كودكان خود را دوست بداريد و با آنان مهربان باشيد، وقتي به آن‌ها وعده‌اي مي‌دهيد حتماً وفا كنيد، زيرا كودكان، شما را رازق خود مي‌پندارند.«وسائل الشيعه، ج 5، ص 126»

قال رسول الله (ص): اَكْرِمُوا اَوْلادَكُمْ وَ اَحْسِنُوا آدابَكُمْ. «به فرزندان خود احترام كنيد و با آداب و روش پسنديده با آن‌ها معاشرت نماييد.»«بحار الانوار، ج 23، ص 114»

قال رسول الله (ص): يَقْدِمُ مِنَ السَّفرِ فَيَتَلَقّاهُ الصِّبيانُ ... .

موقعي كه رسول اكرم از سفري مراجعت مي‌فرمود و در رهگذر با كودكان مردم برخورد مي‌كرد به احترام آن‌ها مي‌ايستاد، سپس امر مي‌فرمود كودكان را مي‌آوردند، از زمين برمي‌داشتند و به آن‌ حضرت مي‌دادند. رسول اكرم بعضي را در بغل مي‌گرفت و بعضي را بر پشت و دوش خود سوار مي‌كرد و به اصحاب خويش مي‌فرمود: كودكان را بغل بگيريد و بر دوش خود بنشانيد. «محجة البيضاء، ج 3، ص 366»  

احترام گفتاری

تحقیقات نشان می دهد ۷۵ درصد عمر انسان ها صرف برقراری ارتباط می شود که ۹۰ درصد انسان های روی زمین از چگونگی برقراری ارتباط سالم و اثر بخش آگاهی ندارند و قادر به برقراری ارتباط سالم نیستند. «رادمنش، مسلم؛ فضلی منیر، مهارت‌های زندگی با مردان، ص۳۱»

همچنین ارتباط کلامی یکی از ابزارهای اولیه ای است که انسان برای تأثیر در دیگران یا محیط و کنترل و درک آن به کار می برد. در اغلب جوامع جدید، بسیاری از موفقیت‌ها در گرو مهارت در نوع انتخاب کلمات است. «باستانی، قادر، اصول و تکنیک های برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، ص۴۴»    

افرادی که از کنار هم بودن احساس شادی و لذت می‌کنند ارتباطات کلامی بیشتری دارند و از هم صحبتی با یکدیگر بهره می‌برند و خوشحال‌اند و روزگار را بهتر سپری می‌کنند. اگر در تربیت فرزندان ارتباطات کلامی تقویت شود حس مسئولیت پذیری آن ها تقویت شده و اعتماد به نفس و عزت نفس آن ها تقویت می شود.

سیره رفتار فاطمه(س) با فرزندان خود نیز سرمشقی مناسب برای ارتباط کلامی با فرزندان است. است. ایشان به فرزندان احترام می‌گذاشتند و آنها را با احترام خطاب می‌کردند و همیشه سعی در آموزش و تربیت دینی و اخلاقی آنها داشتند.

در حدیث شریف کساء حضرت فاطمه(س) در پاسخ سلام فرزند خود امام حسن(ع) می‌فرماید: سلام برتو‌ای نور دیده‌ام و میوه دلم. و در پاسخ سلام امام حسین(ع) می‌فرماید: سلام بر تو‌ای فرزند من و‌ای نور دیده‌ام و میوه دلم.

سه روش ایجاد صمیمیت با کودک:

1_در طول روز تماس فيزيكی (بوسيدن ،بغل کردن)داشته باشيد.البته اين موضوع با توافق او باشد.

2_روزانه،يك گفتگوی دوستانه همراه با تماس چشمی داشته باشيد.

3_سه زمان موثر روز را با او باشيد:

لحظات اولی كه از خواب بيدارم یشود.

لحظات  اولی كه از مهدكودک يا مدرسه بر می گردد.

لحظات  اولی كه دارد به خواب مي رود.

آثار محبت به كودک

احساس امنيت عاطفی

يكي از مهم‌ترين آثار محبت كردن به كودكان احساس امنيت عاطفي است كه در او شكل مي‌گيرد. همان چيزي كه در اصطلاح عامه از آن به عنوان تأمين كودك ياد مي‌شود. كودك بايد احساس كند و ببيند كه والدين و اطرافيانش او را دوست داشته و مورد تأييد قرار مي‌دهند. دوست داشته شدن و تأييد شدن توسط اطرافيان باعث مي‌شود كودك نگاهي مثبت و پايدار نسبت به زندگي و آينده داشته باشد.

پدر و مادر و اطرافيان بايد تلاش كنند تا با بذل محبت به كودكان خود امنيت رواني و نيازهاي عاطفي او را مرتفع كنند و فرزندان خود را از عوارض نامطلوب و خطرناك احساس كمبود محبت مصون نگه دارند.

رشد اعتماد به نفس

دومين اثر مهم محبت به كودكان، رشد اعتماد به نفس در آنهاست. اعتماد به نفس زمينه‌ساز موفقيت و پيروزي فرد در زندگي شخصي و اجتماعي‌اش است. كودك ما در سايه محبت و توجه خانواده احساس ارزشمند و مفيد بودن مي‌كند و تلقي او از خود در ذهنش يك فرد كارآمد و توانا خواهد بود كه داراي استعدادهاي بسياري بوده و در واقع توانايي‌هاي خود را كشف و باور مي‌كند. محبت به كودكان باعث جلب اعتماد آنها نيز خواهد شد و از فراري شدن و عدم حرف‌شنوي آنها جلوگيري مي‌كند.

كودكان به شخصي كه به آنها محبت مي‌كند اعتماد مي‌كنند و آموزه‌هاي وي را با توجه به اعتمادي كه به او دارند به راحتي مي‌پذيرند و مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه محبت نقشي اساسي در تربيت‌پذيري و حرف‌شنوي كودك دارد.

با توجه به اثرات مثبتي كه از محبت بيان شد مي‌توان گفت كه محبت ضامن مصونيت كودك از بسياري از لغزش‌هاست و كمبود محبت فرد را مبتلا به بزهكاري مي‌كند. فردي كه در كودكي مورد بي‌مهري قرار گرفته ممكن است براي انتقام از ديگران دست به دزدي، قتل و... زده يا حتي ممكن است اقدام به خودكشي كند تا از فشار برآورده نشدن يك نياز اساسي خلاصي پيدا كند. عقده‌هاي رواني، عصبانيت‌ها، اضطراب‌ها، كمرويي و... همه و همه ريشه در برآورده نشدن نياز به محبت در كودكي دارد./703/422/ح

تهیه و تنظیم: محرم آتش افروز